หากพูดถึงงานจักสาน คนส่วนใหญ่จะนึกถึงงานจักสานที่ทำจากวัสดุจากธรรมชาติ เช่น ไม้ไผ่ กก หวาย หรือ ผักตบชวา
แต่เมื่อเอ่ยชื่อ “ปอ” บางคนอาจพึ่งเคยได้ยินเป็นครั้งแรก หลายคนอาจคุ้นหู แต่ไม่รู้ว่ามันทำอะไรได้บ้าง
ปอแก้ว (Kenaf) และ ปอกระเจา (Jute) เป็นพืชที่มีการปลูกในประเทศไทย ตั้งแต่สมัยที่พระนครศรีอยุธยายังเป็นเมืองหลวง เพราะเส้นใยปอมีคุณสมบัติ เหนียว ทนทาน และปอเป็นพืชที่ดูแลไม่ยาก ชาวบ้านจึงนิยมปลูกปอ เพื่อนำเส้นใยปอมาทำเป็นกระสอบเพื่อใส่ผลิตภัณฑ์ทางการเกษตรต่างๆ
เมื่อยุคสมัยเปลี่ยน วิถีชีวิตของคนก็เปลี่ยนตาม กระสอบจากปอถูกแทนที่ด้วยวัสดุที่หาซื้อได้ง่ายกว่า ปอที่เคยเป็นพืชเศรษฐกิจในอดีต กลับกลายเป็นพืชที่ถูกหลงลืม มีแค่คนรุ่นก่อนๆ เท่านั้นที่ทำเป็น
แต่เมื่อ เมทินี รัตนไชย (เมย์) เจ้าของแบรนด์ Maison Craft ได้ค้นพบเรื่องราวของปอ จากชุมชนในจังหวัดจันทบุรี เธอจึงใช้ความรู้ความสามารถของเธอพัฒนา ปอ ให้กลายเป็นงานคราฟต์ที่ไม่มีใครเคยทำมาก่อน
จุดเริ่มต้นของ Maison Craft
เมทินี : เมย์ เป็นคนต่างจังหวัด ก็จะคุ้นเคยกับวิถีชีวิตและภูมิปัญญาของคนไทยมาตั้งแต่เด็ก หลังจากเรียนด้านออกแบบภายใน (Interior Design) ก็ได้มาทำแบรนด์ Maison Craft เป็นของตัวเอง โดยมีเป้าหมายที่จะนำเอาเรื่องราวชุมชนต่างๆ ในไทย ไม่ว่าจะเป็นงานหัตถกรรม วิถีชีวิต วัสดุท้องถิ่น มาผสมผสานกับการออกแบบสมัยใหม่ ปรับเปลี่ยนงานหัตถกรรมดั้งเดิมให้มีภาพลักษณ์และการใช้งานใหม่ แต่ยังแฝงความเป็นไทยไว้ครบถ้วน
กก ไม้ไผ่ ฝ้าย … เคยเห็นเอามาทำสินค้าอยู่บ้าง ทำไมต้องเป็นปอ?
เมทินี : เรามีโอกาสได้รู้จักชุมชนแห่งหนึ่งที่จังหวัดจันทบุรี ซึ่งชุมชนนี้ก็ทำงานหัตถกรรมอยู่หลายแบบ แต่สิ่งที่เราสะดุดตาคือ ปอกระเจา ซึ่งมีมากในจังหวัดจันทบุรี เราได้ไปเห็นเรื่องราวของมัน วิธีการทำ ขั้นตอนต่างๆ ก็เลยอยากพัฒนาปอกระเจาให้กลายเป็นสินค้าในมุมมองใหม่
*ปอ ในจังหวัดจันทบุรีเป็น ปอกระเจา (Jute) ที่ต้องการความชุ่มชื้น ในขณะที่ปอในแถบภาคตะวันออกเฉียงเหนือส่วนใหญ่เป็น ปอแก้ว (Kenaf) ซึ่งจะสามารถโตในที่ที่แห้งได้ดีกว่า
ความท้าทายของการนำวัสดุที่แปลกมาพัฒนาเป็นผลิตภัณฑ์ คืออะไร?
เมทินี : คือเราต้องไปเรียนรู้ขั้นตอนทุกอย่างทั้งหมดกับชาวบ้านด้วยตัวเอง ไปกลับจันทบุรีเป็นปีค่ะ กว่าจะได้ออกมาเป็นสินค้าที่ขายได้ ที่มันนานก็เพราะเราต้องรู้ทุกเรื่องที่เกี่ยวกับปอ คุณลักษณะ การปลูก การเก็บ การตากแห้ง การนำมาสาน
มันไม่ใช่ว่าเราไปถึง แล้วบอกเค้าว่าอยากได้รูปทรงแบบนี้นะ แต่เราต้องดูความเป็นไปได้ มีปฏิสัมพันธ์ร่วมกับชาวบ้าน เขาถึงจะเข้าใจในสิ่งที่เราพยายามจะสื่อ
ความพิเศษของ ปอ ในจังหวัดจันทุบรี
เมทินี : ปอในจังหวัดจันทุบรีเป็น ปอกระเจาซึ่งโตได้ดีในพื้นที่ที่ชุ่มชื้น อย่างในจังหวัดจันทบุรีก็เป็นพื้นที่น้ำกร่อย ทำให้ปอกระเจาโตง่าย ปอกระเจาจะมีความยืดหยุ่นกว่าปอแก้ว ทำให้มีความทนทานมากกว่าเช่นกัน
นอกจากนั้นวิธีการสานของชุมชนนี้ใช้ปอเป็นส่วนประกอบ 100% ต่างจากที่อื่นที่จะใช้กกในการทอร่วมด้วย
ถึงแม้ว่า Maison Craft จะเป็นที่รู้จักจากสินค้า “โคมไฟไม้ไผ่” และลูกค้าส่วนใหญ่ก็เป็นชาวต่างชาติที่พร้อมจ่ายสำหรับงานคราฟต์ชั้นสูง
แต่ Maison Craft ก็ยึดมั่นในจุดยืนของตัวเอง ยังคงเดินทางเสาะหางานฝีมือและภูมิปัญญาของไทย เพื่อพัฒนาเป็นงานคราฟต์ที่คนทั่วโลกยอมรับ
แล้วคุณล่ะ เจองานคราฟต์ที่ตามหาอยู่รึยัง?
ภาพ : Maison Craft
